Yemen türküsünün aslında Elazığ’ın Harput yöresine ait olduğu, 1936 tarihli Elaziz Halk Türküleri ve Oyunları Kitabı ile Beyazıt Devlet Kütüphanesi kayıtlarıyla belgelenmiştir. Bu türkü, TRT repertuvarında 1944 yılında Muzaffer Sarısözen tarafından derlenmiş ve Muş’a ait olarak gösterilmiştir. Ancak, TC Maarif Derleme Müdürlüğü, 1936 yılında Elazığ yöresine ait derlediği eser içinde Yemen türküsünü de barındırmaktadır.
Türk halk müziği sanatçısı ve araştırmacı-yazar Aygün Çam, Elazığ türkülerine yönelik yaptığı derleme ve araştırmalarında önemli bir bulguya ulaşmıştır. Çam, TRT repertuvarında Muş yöresine ait olarak geçen “Yemen türküsünün” aslında Elazığ’ın Harput yöresine ait olduğunu tespit ettiklerini ifade etmiştir. “Bu türkü, 1905 yılında Elazığ’da Yemen’e giden redif alaylarının söylediği bir ağıttır” diyen Çam, “Bu eserin Elazığ’da yazıldığı ve söylendiği, yerel kaynaklarda açıkça kayıtlıdır. Ancak TRT repertuvarında türkünün 1944 yılında Muzaffer Sarısözen tarafından derlendiği, kaynak kişinin Duriye Keskin olduğu ve yörenin Muş olarak geçtiği bilgileri yer almaktadır” şeklinde açıklamada bulunmuştur.
Yapılan kapsamlı araştırmalar sonucunda önemli belgelere ulaşıldığını belirten Çam, konuyla ilgili en eski resmi belgenin 1936 yılında Elazığ Valiliği tarafından yayımlanan ‘Elaziz Halk Türküleri ve Oyunları’ adlı kitap olduğunu vurguladı. 50 tane Elazığ yöresine ait türkünün bulunduğu bu eser, Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nde mevcuttur. Yemen türküsünün de bu eserde yer aldığını belirten Çam, “Eserin kaynak kişi olarak Hafız Osman Öge gösterilmiş, derlemeyi Elazığ Halkevi Güzel Sanatlar Komitesi yapmış ve Vasfi Akyol notaya almıştır” şeklinde konuştu.
Öte yandan, bu kitabın Türkiye Cumhuriyeti Maarif Derleme Müdürlüğünün logosunu taşıdığını ifade eden Çam, bunun da eserin Elazığ’da resmi olarak derlendiğini açıkça ortaya koyduğunu söyledi. 1937 yılında Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Elazığ Halkevi ziyaretinde, Hafız Osman Öge’nin Atatürk’ün sevdiği türkülerden biri olan “Aş Yedim Dilim Yandı” eserinin ardından “Yemen türküsünü” seslendirdiğini belirten Çam, “Bu bile türkünün Harput ezgisi olduğunu kanıtlayan tarihi bir detaydır” dedi.
Atatürk’ün sevdiği ve Türk tarihine damga vuran en önemli eserlerden biri olan Yemen türküsünün, Muş değil Elazığ’ın Harput yöresine ait olduğu belgelerle kanıtlanmıştır. Çam, türkünün yöresinin yeniden Elazığ olarak düzeltilmesi adına TRT’ye gerekli düzenlemeleri yapması için dilekçe ve raporlar gönderdiklerini belirtti.
Elazığ Yöresine Ait Türkülerin Araştırılması
Elazığ yöresine ait türküler ile ilgili derleme çalışmaları ve araştırmaları yürüten Çam, “Yaptığım çalışmalarda bir Elazığ türküsünün TRT repertuvarında Muş yöresine olarak geçtiğini gördüm. Bununla ilgili geniş çaplı bir araştırma gerçekleştirdim. Bizler Elazığ’da bu türkünün Harput yöresinde 1905 yılında redif alaylarının kışlanın önünde toplanıp Yemen’e giden askerin türküsü olduğunu biliyoruz” şeklinde konuştu. “Bu türküyü yazanın da seslendirenin de kimler olduğu Elazığ’da kayıtlıdır. İlk ulaştığım belge İstanbul Beyazıt Kütüphanesi’nde de bulunmaktadır. 1936 yılında Elazığ Valiliği tarafından bastırılan Elaziz Halk Türküleri ve Oyunları adlı bir kitap mevcuttur. Bu eser, 1936 yılında derlenmiş ve içerisinde 50 Elazığ türküsü yer almaktadır. Bu 50 Elazığ türküsünden biri de Yemen türküsüdür. Kaynak kişi, Hafız Osman Öge, Elazığ Halkevi Güzel Sanatlar Komitesi tarafından derlenmiş ve Vasfi Akyol tarafından notaya alınmıştır” dedi.
Çam, açıklamalarına devam ederek, “Böylesi önemli bir belgeye ulaştık ama TRT repertuvarında yer alan bilgide ise 1944 yılında kaynak kişinin Duriye Keskin olduğu, Muzaffer Sarısözen tarafından derlendiği ve yörenin Muş olarak geçtiği söylenmektedir. Elazığ’da bu türkü söylenen tarihten 8 yıl önce resmi bir şekilde yine sağ üst köşesinde yazılana göre, TC Maarif Derleme Müdürlüğü’nün de logosu bulunmaktadır. Bu, resmi olarak Elazığ’da derlenen bir eser olduğunu gösteriyor” dedi.
Ayrıca, Çam, tarih boyunca redif kışlarının hiçbir zaman Muş’tan hareket etmediğini, özellikle Yemen cephesinin tamamen Harput’taki o dönemki ismiyle Ma’mûretü’l-Azîz vilayetindeki askeri birliklerden oluştuğunu vurguladı. “Biz TRT’ye gerekli itirazlarımızı yaptık, dilekçelerimizi ve raporlarımızı sunduk. Eserin yeniden düzenlenerek yörenin Elazığ olarak kaydedilmesini talep etmekteyiz” şeklinde sözlerine devam etti. 1937 yılında Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Elazığ ziyaretinde, Elazığ Halkevi’nde düzenlenen bir gecede Hafız Osman Öge’nin kent yöresine ait türküleri seslendirirken, Atatürk’ün en sevdiği iki türkü olan “Aş Yedim Dilim Yandı” türküden sonra “Yemen türküsünü” seslendirdiğini belirtti.
