T24 yazarı Erdoğan Sağlam, kamuoyunda yoğun tartışmalar eşliğinde Meclis Genel Kurulu‘nda 28 Temmuz 2024 tarihinde kabul edilen torba kanunla vergi kanunlarında yapılan değişiklikleri odağa aldı. 61 maddelik kanunun aynı gün Cumhurbaşkanlığı‘na onaya sunulduğunu vurgulayan Sağlam, Cumhurbaşkanının da hızlı bir şekilde onaylamasının beklendiğini belirtti.
Hızlı Geçirilen Kanun ve Eleştiriler
Sağlam, 16 Temmuz’da Meclis Başkanlığına sunulan teklifin, 19 Temmuz’da Plan ve Bütçe Komisyonundan geçtiğini hatırlatarak kanunun temmuz sonuna yetiştirilmek istendiğini iddia ediyor. Zamanın kısalığına vurgu yaparak, özellikle devreden KDV ve yurt içi asgari kurumlar vergisi ile ilgili önerilerin hiç dikkate alınmadığını ve vergi sistemimizin hızla 70’li yılların Türkiye’sine döndüğünü ekliyor. Yazara göre tahsilat kaygısıyla uygulamaya geçirilecek bu düzenlemeler çok geçmeden kaldırılacak.
Borcu Yoktur Yazısı Talebi
Kanunun 1. maddesiyle Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerine yapılan, vadesi geçmiş borcun bulunmadığına ilişkin belge arama zorunluluğu bulunan ödeme ve işlemler arasına, mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme veya icra emirleri üzerine yapılacak ödemeler de dâhil ediliyor.
Hizmet Erbabına Pay Senedi Verilmesi
Hizmet erbabına bedelsiz pay senedi verilmesi suretiyle sağlanan menfaatlerin niteliği özellikle işvereni dışındaki grup şirketleri tarafından verilenler bakımından tartışmalı. Kanunun 2. maddesi ile, tekno-girişim şirketi niteliğini haiz işverenlerce verilen pay senetlerinin verildiği tarihteki rayiç değerinin, hizmet erbabının o yıldaki bir yıllık brüt ücret tutarını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna ediliyor.
Hasılat Denetimi
Kanunun 3. maddesi ile ticari veya serbest meslek faaliyetleri yönünden mükellefiyeti olanların gerçek hasılatlarının tespitine yönelik bir vergi güvenlik müessesi ihdas ediliyor. Mükelleflerin günlük hasılat tutarlarının ortalaması alınarak yıllık hasılat tutarları tespit edilmesi öngörülüyor.
Gelir ve Kurumlar Vergisinde Tevkifat
KDV’de olduğu gibi kazanç vergilerinde de tevkifat müessesesinin yaygınlaştırılması eleştiriliyor. Bu tevkifatlar tahakkuk edecek yıllık vergiye mahsuben yapılıyor ve çoğu durumda iade edilmek üzere alınıyor. İade prosedürlerinin karmaşık ve süresinin uzun olması, özellikle enflasyonist dönemlerde mükellefler için çok ağır sonuçlar yaratıyor.
Sahte Belge Düzenleyenlere Teminat
Kanunun 5. maddesi ile sahte belge düzenleme amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği tespit edilenler ile ilişkili olan kişilerden teminat gösterilmesi isteniyor. Teminat gösterilmemesi durumunda teminat tutarı kadar özel usulsüzlük cezası kesiliyor.
Bilgi Verme Yükümlülüğü
Kanunun 6. maddesi ile dijital ortamda ticari faaliyet gösterenlerin bu faaliyetlerine ilişkin bilgilerin alınabilmesi amacıyla bilgi verme yükümlülüğü düzenleniyor.
Kıymetli Madenler Değerlemesi
Kanunun 7 ve 8. maddeleri ile kıymetli maden borsalarında işlem gören altın, gümüş, platin ve pladyum gibi kıymetli madenlerin değerlemesinde borsa rayicinin kullanılması hüküm altına alınıyor.
Kayıt Dışı Faaliyetlerde Vergi Cezası
Kanunun 9. maddesi ile kayıt dışı faaliyette bulunanlara kesilecek vergi ziyaı cezasının artırımlı uygulanması öngörülüyor.
Özel Usulsüzlük Cezaları
Kanunun 10, 11, 12 ve 13. maddeleri ile özel usulsüzlük cezası tutarlarının artırılması hükme bağlanıyor.
Vergi Aslı Uzlaşma Kapsamı Dışına Çıkıyor
Kanunun 14. maddesi ile vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarılıyor. Sağlam, bu düzenlemenin hatalı olduğunu ve olağan koşullara dönüldüğünde düzeltilmesi gerektiğini belirtiyor.
ÖTV Düzenlemeleri
Kanunun 18. maddesi ile ulusal güvenlik kuruluşlarına yapılan teslim ve hizmetler ile engellilerin ihtiyaçlarına yönelik araç-gereçlerin ithalatı ve yurt içi tesliminde uygulanan KDV ve ÖTV istisnası düzenleniyor. Ayrıca, bazı tütün mamullerinden alınan maktu vergi tutarına ilişkin sınırlamanın kaldırılması öngörülüyor.
Devreden KDV’nin İndirimi
Kanunun 19. maddesi ile faaliyetini sona erdiren veya bölünen mükelleflerin devreden KDV tutarlarının, devralan şirketlerde indirilecek KDV olarak kullanılabilmesi için inceleme yapılması hükme bağlanıyor.
Mülkiyet Hakkına Müdahale
Kanunun 20 ve 22. maddeleri ile 5 yıldan fazla süreyle devreden KDV tutarlarının, mükellefin talebine bağlı olarak vergi incelemesi sonucuna göre gider olarak dikkate alınması düzenleniyor. Sağlam, bu hükmün Anayasa’ya aykırı olduğunu belirtiyor.
Diğer Düzenlemeler
- Yurt dışına çıkış harcı: 500 Türk lirası olarak yeniden belirlendi.
- Deprem yardımları KDV istisnası: Yabancı devlet kurum ve kuruluşları tarafından yapılan yardımlar KDV istisnası kapsamına alınıyor.
- Kamu özel iş birliği projelerinde kurumlar vergisi oranı: %30 olarak belirleniyor.
- Yurt içi asgari kurumlar vergisi: Kurum kazancının yüzde 10’undan aşağı olamayacak şekilde düzenleniyor.
- Yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi: Çok uluslu işletmelere yönelik düzenlemeler yapılıyor.
