AB üyesi ülkeler tarafından 25 Mayıs’ta kabul edilen yasa, 12 Temmuz’da Birliğin Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasının ardından bugün yürürlüğe girdi.
Dünyanın ilk “Yapay Zeka Yasası” olarak bilinen bu düzenlemeler, aşamalı olarak AB üyesi 27 ülkenin bu alandaki uygulamalarını uyumlu hale getirmeyi amaçlıyor.
Yasa, AB ülkelerinde kullanılan yapay zeka sistemlerinin temel insan haklarına ve güvenliğine zarar vermeyecek şekilde işlemesini hedefliyor. Bu kapsamda, yapay zeka sistemleri toplum üzerindeki potansiyel zarar seviyelerine göre gruplandırılıyor. Risk derecesi arttıkça, kurallar da katılaşıyor.
Örneğin, ulaşım, sınav puanlaması, cerrahi işlemler, istihdam prosedürleri, banka kredileri değerlendirmeleri ve vize başvuruları gibi insan hayatını ciddi ölçüde etkileyebilecek alanlar “yüksek riskli” olarak sınıflandırıldı. Düşük riskli alanlar ise yapay zeka destekli video oyunları ve spam filtreleri gibi uygulamaları içeriyor.
AB Komisyonu, şu anda Birlik üyesi ülkelerde kullanılan sistemlerin büyük çoğunluğunun düşük risk kategorisine girdiğini belirtiyor. Risk derecesine göre yapay zeka uygulamalarının kullanım koşulları belirleniyor ve dağıtıcılar, sağlayıcılar ve kullanıcılar için sorumluluklar net bir şekilde tanımlanıyor.
“Kabul edilemez” risk grubuna giren sistemler ise tamamen yasaklanacak. Bu yasaklar arasında yüz görüntülerinin internetten veya kapalı kamera sistemlerinden alınması, iş yerinde ve eğitim kurumlarında duygu tanıma, sosyal puanlama ve hassas verilerin biyometrik sınıflandırılması bulunuyor. Ayrıca, insan davranışını manipüle eden veya insanların zafiyetlerinden yararlanan yapay zeka sistemleri de yasaklanacak.
Video, metin, görüntü oluşturma, başka dilde konuşma, hesaplama veya bilgisayar kodu yazma gibi çok çeşitli görevleri yerine getirebilen büyük sistemler için özel kurallar getiriliyor. Bu “genel amaçlı yapay zeka” sistemlerinin piyasaya sürülmeden önce çeşitli şeffaflık kriterlerine uyması gerekiyor.
Yasayı İhlal Etmenin Cezası
Kurallara uymayan şirketler, küresel cirolarına oranlı milyonlarca avroluk para cezaları ile karşı karşıya kalacak. Yasaklı bir teknolojinin kullanılması durumunda, şirkete 35 milyon avro ya da küresel cirosunun yüzde 7’sine kadar para cezası kesilebilecek. Diğer hükümlerin ihlali durumunda ise 15 milyon avro veya cironun yüzde 3’üne kadar para cezası verilebilecek.
Yasanın bugün yürürlüğe girmesinin ardından, yasaklar 6 ay sonra uygulanabilir hale gelecek. Genel amaçlı yapay zeka modelleri için yönetim kuralları ve yükümlülükler ise 12 ay sonra geçerli olacak. Yasa, tüm boyutlarıyla 2 yıl sonra tamamen uygulanabilir olacak.
